Thương chiến Mỹ Trung ảnh hưởng ngành đồ gỗ xuất khẩu của Việt Nam như thế nào?

Thương chiến Mỹ – Trung đã và đang tạo ra nhiều tác động sâu rộng đến ngành đồ gỗ xuất khẩu của Việt Nam. Dưới đây là một số ảnh hưởng chính, bao gồm cả mặt tích cực lẫn thách thức:

Tác động tích cực: Cơ hội gia tăng thị phần tại thị trường Mỹ

1. Chuyển hướng đơn hàng từ Trung Quốc sang Việt Nam

   • Khi Mỹ áp thuế cao lên hàng hóa Trung Quốc, đặc biệt là các mặt hàng nội thất, nhiều doanh nghiệp nhập khẩu Mỹ đã chuyển hướng sang các nhà cung cấp tại Việt Nam. Điều này giúp tăng đáng kể kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ của Việt Nam sang Mỹ trong giai đoạn 2018–2022.

2. Việt Nam trở thành điểm đến thay thế lý tưởng

   • Với lợi thế về lao động dồi dào, tay nghề cao, chi phí cạnh tranh và nguồn nguyên liệu tương đối ổn định, Việt Nam được xem là một trung tâm sản xuất đồ gỗ thay thế Trung Quốc.

3. Đầu tư FDI tăng mạnh

   • Nhiều doanh nghiệp Trung Quốc và các tập đoàn đa quốc gia đã đầu tư nhà máy tại Việt Nam để né thuế, thúc đẩy ngành sản xuất gỗ trong nước phát triển cả về quy mô lẫn công nghệ.

Tác động tiêu cực: Nguy cơ gian lận thương mại và rào cản kỹ thuật

1. Gia tăng điều tra chống lẩn tránh thuế

   • Do lo ngại việc doanh nghiệp Trung Quốc “mượn đường” Việt Nam để xuất khẩu sang Mỹ, ngành đồ gỗ Việt Nam đã bị Mỹ điều tra nghi vấn gian lận xuất xứ, đặc biệt đối với các sản phẩm như tủ gỗ, ghế sofa gỗ, ván gỗ dán…

2. Rủi ro bị áp thuế trừng phạt

   • Nếu không kiểm soát tốt nguồn gốc nguyên liệu và quá trình sản xuất, Việt Nam có thể bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại tương tự như Trung Quốc, gây thiệt hại lớn cho toàn ngành.

3. Áp lực cạnh tranh nội địa gia tăng

   • Việc nhiều doanh nghiệp FDI đầu tư vào Việt Nam cũng tạo ra sức ép cạnh tranh lớn cho các doanh nghiệp trong nước về mặt công nghệ, quản lý và nhân công.

Tình hình xuất khẩu thực tế

• Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam sang Mỹ tăng từ 3,6 tỷ USD (2017) lên hơn 8 tỷ USD (2022), đưa Mỹ trở thành thị trường lớn nhất.

• Tuy nhiên, từ 2023 trở đi, đà tăng này có dấu hiệu chững lại do:

  • Lạm phát tại Mỹ ảnh hưởng sức mua

  • Siết chặt chính sách thương mại của Mỹ

  • Cạnh tranh từ các nước khác như Mexico, Ấn Độ

Giải pháp ứng phó cho doanh nghiệp Việt Nam

1. Chứng minh nguồn gốc hợp pháp

   • Tăng cường truy xuất nguồn gốc gỗ, đảm bảo minh bạch trong chuỗi cung ứng.

2. Đầu tư công nghệ và thiết kế

   • Nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và năng lực đổi mới thiết kế để gia tăng giá trị.

3. Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

   • Không phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ; đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…

4. Chủ động phòng vệ thương mại

   • Hiểu rõ luật lệ quốc tế và chủ động hợp tác trong các vụ điều tra để tránh rủi ro pháp lý.